ΟΜΑΔΑ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΣΚΕΨΗΣ

Τετάρτη 16 Μαρτίου 2011

Η ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 1821 ΚΑΙ ΟΙ ΕΡΜΗΝΕΙΕΣ ΤΗΣ

Η Ιστορία είναι λογο-τεχνική κατασκευή πραγματικών γεγονότων που ανήκουν στο παρελθόν και ανακαλούνται στο παρόν ως Λόγος (με την πολυσημία του όρου) επί τη βάση σημείων (μαρτυριών και τεκμηρίων) που τροφοδοτούν την λογική τους επεξεργασία. Άρα Ιστορία είναι η δοκιμή (ιστορικό δοκίμιο) καταγραφής και πιστοποίησης πραγματικών γεγονότων και η ερμηνεία τους.

Η σημαντική λέξη εδώ είναι η λέξη "ερμηνεία". Τι και ποιος ερμηνεύει αποτελούν την αξιοπιστία και το κύρος της αφήγησης.

Δύο μεθοδολογικά προαπαιτούμενα συνιστούν την ιστορική αφήγηση.

α) Η αλήθεια των γεγονότων, αυθεντικότητα (ερευνητικό μέρος) και

β) η ερμηνεία τους ως προς τα αίτια/αίτιους,υπαίτιους κλπ., και ως προς τις συνέπειές τους.

Ο συνδυασμός αυτών των δύο στόχων καθορίζει ευθύνες και χαρίζει δάφνες. Και το κυριότερο απ'όλα, δημιουργεί κάποια εμπειρική "γνώση" περί των παρόμοιων γεγονότων και άρα γίνεται μελλοντικά μέσο προειδοποίησης και ένα είδος σοφίας.

Τα γεγονότα που συναποτελούν το γενικώς ονομαζόμενο γεγονός "Επανάσταση του 1821" είναι πολλά και η επιμέρους αμφισβήτησή τους επηρεάζει την τελική ερμηνεία τους.

Αμφισβητούνται σε μια ήπια εκδοχή αναθεωρητικής ανάγνωσης του '21 από το "κρυφό σχολειό", την ημερομηνία της έναρξής της, την εθνοτική της σύνθεση, τον πατριωτικό χαρακτήρα των μαχών των αγωνιστών, τον εθνικό της στόχο έως την θρησκευτική συνείδηση του εξεγερμένου λαού. Και που οδηγούμαστε; Ότι οι εξεγερμένοι δεν είχαν εθνική συνείδηση αλλά προσχηματική και καιροσκοπική, ότι η εκκλησία δεν συμμετείχε για λόγους ιδιοτελείς αλλά απλώς εκμεταλλεύτηκε τα γεγονότα όταν δεν μπορούσε να κάνει αλλιώς, ότι υπήρχε μεσαιωνική κοινωνική οργάνωση αντίθετη στο κράτος δυτικού τύπου και άρα η επανάσταση ήταν μια εξέγερση καταπιεσμένων ραγιάδων κοινωνική την οποία οι δυτικοαναθρεμμένοι κατάφεραν να μετατρέψουν σε εθνικοπολιτιστική (αρχαιοελληνικό ιδεώδες).

Το ζωτικό σημείο όλης αυτής της προσπάθειας και ουσιαστικό επιχείρημα βρίσκεται στην έννοια της συνείδησης. Άρα οι ερμηνείες των γεγονότων δεν βασίζονται στα αντικειμενικά γεγονότα (π.χ. το πόσα κρυφά σχολειά υπήρχαν, αναλόγως των ιδεοληψιών αυξομειώνονται. Οι μεν τα ανεβάζουν σε εκατοντάδες οι δε τα μειώνουν σε δυο το πολύ τρία!). Τα γεγονότα οδηγούν σε φτηνό ορθολογισμό. Αν κάποιος μιλούσε αρβανίτικα δεν ήταν Έλληνας και δεν είχε ελληνική συνείδηση! Αν κάποιος είχε σπουδάσει στην Εσπερία και μιλούσε για Πλάτων και Αριστοτέλη ήταν "παπαγαλάκι" των δυτικών πανεπιστημιακών δασκάλων! και άλλα τέτοια.

Όμως είναι εξ υπαρχής δεδομένο πως οι εξεγέρσεις αυτού του τύπου αποτελούν διεργασία ψυχολογική και όχι αντικειμενική όπως στη φυσική. Ο προηγούμενος αιώνας είδε τον κοινωνιολογισμό και τον ψυχολογισμό να κυριαρχούν στις ερμηνείες όλων των γεγονότων. Εδώ είναι η κατεξοχήν θέση του. Ναι η Επανάσταση του 1821 είναι συνειδησιακή προεργασία και ωρίμαση μιας πολύχρονης προσπάθειας. Πώς μπορούμε να αποδείξουμε τι είχαν στο μυαλό τους όλοι οι αγωνιστές; Μόνο από τις εξωτερικές εκδηλώσεις των λόγων και των έργων τους. Με τρόπο μπιχαβιοριστικό (behaviorism) λοιπόν καλείται ο ερμηνευτής/εμπειρογνώμων της ιστορίας να συμπεράνει με ακρίβεια ποια ήταν η ιδεολογική πεποίθηση των εξεγερμένων. Λες και οι εσωτερικές αντιθέσεις σε μια τέτοια προσπάθεια απαγορεύονται βιολογικά.

Το νόημα μιας τέτοιας αντιπαράθεσης μεταξύ αναθεωρητικών και επίσημων απολογητών του '21 θα ήταν ένας ωφέλιμος στόχος αν δεν υποκρύπτονταν ιδεολογικές σκοπιμότητες. Η κοσμοπολίτικη εκδοχή των καπιταλιστών και η ταξική των αριστερών διεθνιστών ταυτίζονται στην αποδόμηση (αναθεώρηση) της νεότερης ελληνικής ιστορίας για λόγους επικράτησης μιας δικής τους φιλοσοφίας της παιδείας αγαθών προθέσεων (γιατί όχι) αλλά όμως δυστυχώς δογματίζοντας.

Η άλλη ερμηνεία η μετριοπαθής τόσα χρόνια μετά, αυτή που υποστηρίζουμε είναι ξεκάθαρα εθνικοαπελευθερωτική. Ναι το ελληνικό έθνος συνειδητά μέσω των ηγετών του εξεγέρθηκε για την εθνική του αυτονομία και για να ευτυχήσει στο μέλλον με τις δικές του δυνάμεις υλικές και πνευματικές. Το έθνος αυτό προϋπήρχε και είχε ακμάσει τόσο πολύ που οι σημερινοί του απόγονοι δεν μπορούν να συγκριθούν μαζί τους. Αυτή η σύγκριση και η ταπείνωση που προκαλεί δεν πρέπει να οδηγεί σε σύγχυση και αίσθημα ντροπής ήτοι σε εθνική αυτοκτονία.

Η αλήθεια είναι πως αποτύχαμε έως σήμερα να γίνουμε το παράδειγμα προς μίμηση της ανθρωπότητας, αυτό είναι ζήτημα παιδείας, ήθους όπως υποστηρίζουμε εμείς ή ζήτημα βιολογίας όπως υποστηρίζουν οι δυτικοί;

Οι σημερινές δυσκολίες και ταπεινώσεις δεν εξαφανίζουν την υπερηφάνεια για την παράτολμη εξέγερση των Ελλήνων του 1821. Την εμπνέουν.

Υ.Γ. Το ποιος μας απελευθέρωσε τελικά (οι Δυτικοί) σημαίνει πως (δεν;) έγινε Επανάσταση και πως ήμασταν ανάξιοι (πάλι βιολογικά κατώτεροι των αρχαίων); Από την πρώτη στιγμή που οι ταπεινοί (υποτιμητικός χαρακτηρισμός του Σ.Τρικούπη) της Φιλικής Εταιρείας συνέλαβαν την Ιδέα είχαν υπόψη τους μια ξένη δύναμη. Έκαναν λάθος στην κατεύθυνση του ορίζοντα, κοίταζαν την Ανατολή και ήρθε η Δύση. Γιατί άραγε; για ταξικούς λόγους; για χριστιανικούς; (οι φιλελεύθεροι Ευρωπαίοι όλοι τους Τέκτονες αντικληρικαλιστές;)

Το ελληνικό πρόβλημα είναι ζήτημα ηθικής κατεύθυνσης, τα μεγάλα επιτεύγματα θ'ακολουθήσουν και δεν χρειάζεται ν'αλλάξουμε υπηκοότητα για να μας δανείζουν με χαμηλότερο επιτόκιο.