Δυστυχώς επτωχεύσαμε. Και τα λόγια ετούτα δεν είναι μια γραφική αναπαραγωγή για να ευθυμήσουμε. Είναι η αλήθεια που ζούμε. Το σύνολο των δημοσιολογούντων, όσων δηλαδή εκφράζουν την άποψή τους δημόσια και έχουν θεσμικό ρόλο ή εντάσσονται σε δομές που αναγνωρίζονται ως φορείς ιδεών και απόψεων, έχει θέμα ενασχολήσεως ιστορικά σημαντικό.
Χιλιάδες φωνές και γραφίδες κάθε μορφής, καταγγέλλουν, κατηγορούν, δικάζουν και καταδικάζουν αίτιους και δευτεραίτιους και καταμερίζουν ευθύνες. Είναι σημαντική η πράξη τους διότι η διερεύνηση ενός εγκλήματος γίνεται με σκοπό την τιμωρία των ενόχων.
Βεβαίως το οικονομικό έγκλημα είναι κακούργημα και υπό ορισμένες συνθήκες είναι και έσχατη προδοσία. Τα ερωτήματα που ορθώνονται σχετικά με τους "εισαγγελείς" και τους "δικαστές" των ενόχων έχουν απάντηση. Ο Λαός. Όμως ποιος θα αναλάβει την "ανάκριση"; Η δυσκολία βρίσκεται στην σύνθεση του ερευνητικού σώματος διότι εδώ πρόκειται για νόμιμη σπατάλη χρήματος. Τα μυθικά ποσά που σπαταλήθηκαν και ήταν απόρροια υπερδανεισμού δεν κατάληξαν όλα σε μίζες. Έτσι οι καταχραστές του Δημοσίου δεν ευθύνονται για ολόκληρο το ποσό του Δημοσίου Χρέους της Ελλάδος.
Η αναζήτηση ευθυνών σε δημοσιογραφικό και δημοσιολογικό επίπεδο είναι ενδιαφέρουσα θεωρητικά αλλά δεν επαρκεί για να διωχθούν οι επικίνδυνοι, οι ανίκανοι, επίορκοι και οι απατεώνες. Όμως, η έρευνα και ο καταλογισμός ευθυνών αποφέρει ένα άλλο όφελος. Καταγγέλλεται και καταδεικνύεται η κατηγορία εκείνη των ανθρώπων της εξουσίας και του συστήματος η οποία πράγματι ενήργησε αντικοινωνικά και εντελώς ανήθικα.
Η ηθική επιτίμηση των ατόμων αυτών αποτελεί τη βάση για την κάθαρση και την ανανέωση της κρατικής οργάνωσης της κοινωνίας. Στις πολιτικές κοινωνίες ο λαός, που αποτελεί το απροσδιόριστο σύνολό της, καλείται να αναλάβει δράση και να δώσει λύση. Το πρόβλημα σε τέτοιες περιόδους αδιεξόδων, δεν βρίσκεται μόνο σε τεχνοκρατικό επίπεδο αλλά πρωτίστως σε πολιτικό. Ποιο κομμάτι του ελληνικού λαού και με ποια οργάνωση θα μπορέσει να αναδιατάξει την οικονομία και να επιφέρει μια σταθερότητα κατακτώντας την νομιμοποίηση της πλειονοψηφίας;
Εδώ βρίσκεται κατά τη γνώμη μας το σημείο αφετηρίας του επικοινωνιακού πολέμου των δημοσιολογούντων. Μέσα από τις αλλεπάλληλες κατηγορίες σχηματίζονται μέτωπα και παρατάξεις. Αυτές οι ζυμώσεις θα καταλήξουν σε πολιτικές αλλαγές. Το κομμάτι της πολιτικής κρίσης εφόσον λυθεί τότε θ' ακολουθήσει και η μείωση των επιπτώσεων από την κρίση.
Όμως η κοινωνία δεν βγαίνει από την κρίση εάν οι αιτίες που την οδήγησαν σε αυτήν δεν ξεριζωθούν. Η δυσκολία αυτή αποτελεί το κριτήριο αξίας της οποιασδήποτε νέας αρχής.
Συνοψίζοντας την κρίση από άποψης λογικής τυπολογίας αυτή έχει δύο μέρη. Ένα πολιτικό κι ένα τεχνικό. Οι βαθύτερες αιτίες της κρίσης με όχημα τις πολιτικές αρχές έφεραν την Ελλάδα κατ'ουσίαν σε χρεοστάσιο.
Η χρεοκοπία της Ελλάδος για μια ακόμα φορά στην τρισχιλιόχρονη ιστορία της δεν οφείλεται στους ξένους όσο κι αν μια μερίδα του κατεστημένου με διεστραμμένο τρόπο κι από ψεύτικο πατριωτισμό αγωνίζεται να εμπεδώσει στον αφελή και απελπισμένο πολίτη. Ποιος τα έφαγε και πόσα έφαγε είναι υπό διερεύνηση αλλά όχι με την έννοια της εθνικότητας.
Οι φερέλπιδες σωτήρες της πατρίδος για ακόμη μια φορά είναι έτοιμοι να την σώσουν! Ένα χρόνο σχεδόν από την στιγμή της παγκόσμιας εκδήλωσης του ελληνικού προβλήματος αδυναμίας εξυπηρέτησης των δόσεων των δανείων, τα μορφώματα σωτηριολογικών πολιτικών σχημάτων άρχισαν να σταθεροποιούν την επιχειρηματολογία τους και να διαρθρώνουν την σωτηριολογική τους ρητορεία.
Τα δύο μεγαλύτερα μπλοκ ή παρατάξεις έχουν σημείο διαφοράς τους το "Μνημόνιο". Η μια παράταξη είναι υπέρ της αναγκαιότητας ενός αυστηρού πλαισίου δημοσιονομικής πειθαρχίας και κινήτρων ανταγωνιστικότητας της ελληνικής οικονομίας ενώ η άλλη ακριβώς το αντίθετο.
Και οι δύο παρατάξεις έχουν επίκεντρο το συμφέρον του λαού. Δυστυχώς όμως το αληθινό συμφέρον βρίσκεται όπως και πάντοτε στην αρετή και την ομόνοια του έθνους, στην προνοητικότητα και την εργατικότητα του λαού. Οι δύο αυτές παρατάξεις δεν έχουν την ίδια υπευθυνότητα ενώ κυρίως έχουν την ίδια ευθύνη για την νομοτελειακή πορεία του δημοσίου χρέους.
Χωρίς περιστροφές ο δρόμος για τη σωτηρία της πατρίδος απαιτεί θυσίες. Δεν υπάρχει λύση εκτός της λογικής. Οι θαυματοποιοί και οι μαθητευόμενοι μάγοι μόνον καταστροφές επιφέρουν. Δεν υπάρχει πετρέλαιο αρκετό για να σωθεί η Ελλάδα. Δεν είναι λύση η επιστροφή στη δραχμή χωρίς παραγωγικές δομές στην ελληνική οικονομία. Δεν μπορεί να κυβερνηθεί η χώρα από μιας παλαιοκομματικής αντίληψης κάστα κερδοσκόπων με υποτιμήσεις και συναλλαγματικά παιχνίδια. Δεν δυναμώνει η Ελλάδα με πολεμοχαρείς εκδηλώσεις.
Τα μέτρα του μνημονίου ικανοποιούν δειλά τις τράπεζες που μας δάνεισαν (σαν χώρα και όχι σαν άτομα βέβαια αλλά αυτό δεν μας απαλλάσσει του χρέους). Δεν έχουν στόχο την σωτηρία της Ελλάδος αλλά την σωτηρία του τραπεζικού τους συστήματος και την αποφυγή μιας εσωτερικής κρίσης τύπου credit crunch.
Πώς μπορεί να σωθεί η Ελλάδα;
Η ερώτηση υπονοεί πως δεν αρκεί να επαναληφθούν οι πληρωμές μέσα από ένα τακτικό προϋπολογισμό χωρίς να διακινδυνεύει η χώρα με κατάρρευση, αλλά πώς μπορεί η Ελλάδα ν' αποφύγει ανάλογους κινδύνους στο μέλλον. Δηλαδή ποιο μοντέλο ανάπτυξης πρέπει ν' ακολουθηθεί για να γίνει η Ελλάδα χώρα ανεπτυγμένη με ευρωπαίους πολίτες;
Οι ερωτήσεις είναι παραπειστικές διότι όταν ζητάς να γίνεις ευρωπαίος (ανεπτυγμένος) και δεν το καταφέρνεις σημαίνει είτε πως είτε δεν μπορείς, είτε δεν κάνεις αυτό που πρέπει. Δεν ακολουθείς την ευρωπαϊκή νοοτροπία.
Μοιάζει η Ελλάδα να βρίσκεται εκ νέου μπροστά στο δίλημμα της προενταξιακής της περιόδου. Η αριστερά το θυμίζει και το τονίζει. Η άκρα δεξιά, τείχους πίπτοντας, προπαγανδίζει την εσωστρέφεια και την παράλογη πεποίθηση στην ελληνική αυτάρκεια. (Σε αλαζονεία και μωρολογίες ίσως).
Σωτηρία για την Ελλάδα είναι η αλλαγή νοοτροπίας. Αυτό δεν ισοδυναμεί με εθνική αλλοτρίωση. Ιδού ένα ψευτοεθνικό ταμπού το οποίο δηλητηριάζει τον δημόσιο λόγο και εξυπηρετεί ανθελληνικές δυνάμεις. Γιατί στο ζητούμενο που μας ενδιαφέρει κυκλοφορούν πολλά ψεύδη και αναλήθειες. Ποια Ελλάδα θα σώσουν οι μεν και ποια οι δε;
Η Ελλάδα όπως και όλα τα έθνη-κράτη αποτελούνται από κοινωνίες που έχουν συγκροτηθεί και οργανωθεί μέσα από αντιθέσεις. Αυτή είναι μια πραγματικότητα. Όλα τα κράτη προσπαθούν να λειτουργήσουν εξομαλύνοντας αντιθέσεις. Δεν πρέπει λοιπόν να προσθέτουμε ακόμα μία στις τόσες που αποτελούν ανοιχτές πληγές; Η κρίση έχει τονισθεί και υπερτονισθεί πως μπορεί να μετατραπεί σε ευκαιρία. Είναι αλήθεια. Αλλά ευκαιρία για ποιο πράγμα; Για πλουτισμό μέσω νέου κύκλου δανεισμού και διασπάθισης; ή για ενδοσκόπηση και καταπολέμηση των μόνιμων αιτιών κακοδαιμονίας μας;
Αλλαγή νοοτροπίας σημαίνει αλλαγή προτεραιοτήτων και συμπεριφορών. Αυτό ξαναείπαμε είναι το δύσκολο κομμάτι το οποίο απαιτεί μεγάλη θέληση και ανθρώπους αγωνιστές κι αυτό μοιάζει εκτός εποχής. Όσον αφορά στα σχέδια εξόδου και διεξόδου με άμεσα και απτά αποτελέσματα το μόνο συγκροτημένο είναι το Μνημόνιο. Δυστυχώς. Μπορούμε όμως και θα έπρεπε να κάνουμε σκέψεις για μια ντόπια πρόταση που θα λογαριάζει αλλιώς τα πράγματα. Η ελληνική κοινωνία και η ελληνική οικονομία δεν μπορούν να ενταχθούν ούτε στο ευρωπαϊκό αλλά ούτε στο παγκόσμιο οικονομικό σύστημα ως σοβαροί παίχτες. Η δομή της ελληνικής οικονομίας είναι απλώς καταναλωτική. Όσοι έχουν στρατηγική σκέψη και πρακτική φαντασία θα μπορούσαν να προσπαθήσουν να βρουν μια μορφή οικονομικής ανάπτυξης η οποία θα έβαζε την Ελλάδα σε μια θέση λιγότερο επισφαλή. Για παράδειγμα οι παραγωγικοί τομείς της Ελλάδος με τους περιορισμούς της ευρωπαϊκή ένωσης καθίστανται ανενεργοί. Η αθηνοκεντρική ανάπτυξη τόσων δεκαετιών κατέστρεψε την Ελλάδα και την περιόρισε στο ανάλογο μιας πόλης του νότου στο πλαίσιο μιας ομοσπονδίας ισχυρών οικονομικών κρατών.
Η αγροτική παραγωγή, η μικρή βιομηχανία, οι βιοτεχνίες και ο τουρισμός καθώς και ο τομέας της ψυχαγωγίας σε συνάρτηση με την οικοδόμηση πρέπει να επανεξετασθούν και να γίνουν οι κατάλληλες μετρήσεις για να δειχθούν τα πραγματικά τους όρια στην ελληνική οικονομία. Το Α.Ε.Π. που προέρχεται από αυτές τις δραστηριότητες έπρεπε να είχε αυξηθεί από τον εκσυγχρονισμό τους κι όχι από την κατάργησή τους. Αναρωτιέται κανείς ποιο ήταν το σχέδιο της Ε.Ε. (άλλοτε Ε.ΟΚ.) για την ανάπτυξη της Ελλάδος ή την οικονομική σύγκλιση. Και μετά; Τι πρόβλεπαν για την Ελλάδα σχετικά με το Α.Ε.Π. της και τα έσοδα του κράτους; Η ανταγωνιστικότητά της σε τι θα στηρίζονταν;
Μοιάζει αναγκαίο να γυρίσουμε πίσω στο ξεκίνημα. Είναι αρκετά σοβαρός ο κίνδυνος οι μεγάλες οικονομίες της Ε.Ε. μα μην ενδιαφέρονται παρά μόνο για το δικό τους Α.Ε.Π. και να "ανέχονται"(;) τον προβληματικό νότο και το πρώην ανατολικό μπλοκ για λόγους μακροπρόθεσμης γεωπολιτικής στόχευσης. Η Ελλάδα πρέπει να βρει το δικό της στόχο στο πλαίσιο αυτού του πολυεθνικού μορφώματος.
Το προτεινόμενο Ρυθμιστικό Σχέδιο του Ο.Ρ.Σ.Α. της προηγούμενης κυβέρνησης είχε σαν στόχο και όραμα να "γίνει η Ελλαδα πύλη εισόδου της νοτιοανατολικής Ευρώπης". Φαινόταν πως η Ελλάδα είχε ενταχθεί σ'ένα ευρύτερο-πολύ ευρύτερο χωροταξικό σχέδιο ανάπτυξης της Ε.Ε. Και θύμιζε την οικονομία του Βυζαντίου και την έννοια του κέντρου διαμετακομιστικού εμπορίου. Όμως τώρα δεν υπάρχει όραμα παρά ένας εφιάλτης και πρέπει να ξυπνήσουμε.
Η ανάπτυξη ως έννοια είναι κι αυτή ποσοτική και εκφράζει υλικές αξίες. Όμως η Ελλάδα δεν μπορεί να ζήσει παρά φύσιν. Είναι χώρα όπου η ποιότητα ζωής εκφράστηκε από την Τέχνη και τις Υψηλές πολιτιστικές αξίες. Τα πολιτιστικά θαύματα δεν γίνονται κάθε μέρα. Όμως η προσπάθεια είναι καθημερινή. Εάν δεν διαλογιστούμε την διαλεκτική σχέση Ελλάδα-Κόσμος για να ανακαλύψουμε την θέση μας τότε θα μείνουμε στο περιθώριο. Ο ανασχεδιασμός της ζωής μας είναι απαραίτητος. Απαντώντας στα ερωτήματα για παράδειγμα πόσο εισόδημα θέλουμε, πόση αγοραστική δύναμη, τι είδους ανθρώπινες σχέσεις, τι είδους πόλεις θέλουμε και κυρίως τι είμαστε πρόθυμοι να κάνουμε και να παραχωρήσουμε για να το επιτύχουμε τότε δεν θα ανακαλύψουμε καμιά λύση.
