ΟΜΑΔΑ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΣΚΕΨΗΣ

Τρίτη 26 Οκτωβρίου 2010

ΜΝΗΜΟΝΙΟ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ


Όταν η ζωή μας δυσκολεύει τότε η αντίδρασή μας είναι ανάλογη της δυσφορίας μας. Κάθε άνθρωπος γενικά και κάθε πολίτης ειδικότερα έχει καθημερινώς ενδεχομένως πολυάριθμους λόγους να δυσφορεί. Είναι μέρος της ανθρώπινης ύπαρξης ή μάλλον μέρος του ορισμού του ανθρώπου. Όταν όμως η δυσφορία προκαλείται από κοινή αιτία σε πολλούς ανθρώπους την ίδια στιγμή τότε έχουμε μια κοινωνική ομάδα που αντιδρά στιγμιαία με μορφή ψευτοενότητας. Το είδος και η σοβαρότητα της συλλογικής δυσφορίας καθορίζουν και την μορφή της αλλά κυρίως εγείρουν ένα κοινωνικό αίτημα.

Οι συλλογικές διαμαρτυρίες, αντιδράσεις και διεκδικήσεις στην κοινωνία αποτελούν την πολιτική καθημερινότητα. Οι πολίτες έχουν δικαιώματα, παλεύουν για δικαιώματα και αναγνωρίζουν μέσω του Κοινωνικού Συμβολαίου πως έχουν και υποχρεώσεις. Αυτός είναι ο πολιτικός διάλογος.

Η φιλοσοφία της ιστορίας των κοινωνιών δείχνει πως οι αντιθέσεις που γίνονται αντιπαραθέσεις και συχνά συγκρούσεις αιματηρές των πολιτών, έχουν ως γενεσιουργό τους αιτία το δυσεπίλυτο πρόβλημα της ατομικής ευτυχίας μέσα στην κοινωνία.

Επειδή όμως ο άνθρωπος είναι ον πολιτικό - ζει σε κοινωνία - η μοίρα του είναι η συνύπαρξη με τους άλλους ανθρώπους. Και η μέθοδος που καθιστά δυνατή την συνύπαρξη αυτή λέγεται Πολιτική.

Δυστυχώς στην χώρα μας σήμερα όλο και περισσότεροι άνθρωποι αρνούνται να δεχθούν αυτή την θεμελιώδη αλήθεια πως η πολιτική είναι μια τέχνη στην οποία συμμετέχουν τα μέλη μιας κοινωνίας και η οποία δεν αποτελεί μια βιολογική νομοτέλεια ρυθμιστική του κοινωνικώς ζην.

Η πολιτική την οποία περιορίζουν ορισμένοι μόνο στην Εξουσία είναι κάτι παραπάνω. Είναι η στοχοθεσία του κοινωνικού ευ ζην. Ο προβληματισμός για τους σκεπτόμενους πολιτικά οδηγεί στην διαπίστωση πως το πρόβλημα της πολιτικής είναι η ατομική ευτυχία. Είναι όμως η εμπειρική, η δημοσιογραφική ερμηνεία του προβλήματος. Η πολιτική είναι μέθοδος λήψεως αποφάσεων που αφορούν στο κοινωνικό σύνολο και προϋποθέτει ως αρχή της -άρα και τέλος της- την Ελευθερία. Ελευθερία απόφασης. Η αρχή αυτή είναι που επιτρέπει την συνδιαμόρφωση των γενικών όρων της ατομικής ευτυχίας.

Αν λοιπόν δει κάποιος την ελληνική πολιτική πραγματικότητα μέσα απ'αυτό το πρίσμα, η πολιτική ταυτίζεται με την εξουσία που αποφασίζει τις υλικές προϋποθέσεις της ατομικής ευτυχίας. Ο οικονομισμός γίνεται η βάση του κοινωνικού ευ ζην. Και ο αγώνας περιστρέφεται γύρω από τα οικονομικά συστήματα τα οποία αντικαθιστούν την πολιτική ως αναζήτηση ελευθερίας του ατόμου, του ατόμου στο σύνολο.

Η σύγκρουση ατομικών συμφερόντων γίνεται μέσα από συλλογικές συγκρούσεις και συμμαχίες οι οποίες βρίσκουν δικαίωση στην ιδεολογία.

Η έννοια της Πολιτικής Οικονομίας συμπίπτει με τον πολιτικό διάλογο για το κοινό ευ ζην της κοινωνίας. Όπως είναι ευνόητο ο συμβιβασμός είναι προσωρινός. Η έννοια επίσης του συμβιβασμού από προσωρινού σε μόνιμου τρόπου συμβίωσης αποτελεί την τελευταία πολιτισμένη πρόταση των πολιτικών θεωριών.

Αν δούμε σύντομα την ουσία των δύο βασικών σύγχρονων οικονομικών συστημάτων παραγωγής και διανομής του πλούτου που ικανοποιεί τις ατομικές ανάγκες και αν τα συγκρίνουμε, ενώ διαφέρουν σημαντικά, υπάρχει ένα σημείο που πλησιάζουν το ένα με το άλλο.

Ο Καπιταλισμός που ονομάζεται και φιλελευθερισμός προτάσσει την ατομική οικονομική ελευθερία των συναλλαγών με τα άλλα μέλη της κοινωνίας αλλά και την ελευθερία να αποφασίζει κάποιος για το άτομό του.

Ο Μαρξισμός ή ο σοσιαλισμός που λίγο έως πολύ έχει εφαρμοστεί στην ιστορία, δηλώνει πως η ευτυχία που είναι σκοπός του ατόμου (αριστοτελική) πραγματοποιείται όταν οι συναλλαγές γίνονται υπό τον σχεδιασμό, τον έλεγχο και την εποπτεία της συλλογικότητας. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τον περιορισμό της ατομικής οικονομικής ελευθερίας και την ίδρυση επιτροπών και επιτρόπων γι'αυτό το σκοπό.

Όμως εκεί που συμφωνούν τα δύο συστήματα είναι στην έλλειψη της πολιτικής. Η πολιτική λάμπει δια της απουσίας της διότι περιορίζεται στην απόφαση που αφορά στην υλική ευημερία. Αλλά και η οικονομική ελευθερία περιορίζεται. Στους μεν μαρξιστές εμφανώς στους δε φιλελεύθερους εμμέσως διότι η ελευθερία των συναλλαγών επιτρέπεται και μάλιστα προάγεται, με σκοπό να οδηγήσει στον περιορισμό τους. Αυτό γίνεται διότι οι συναλλαγές ενέχουν την ανισότητα μέσω της υπεραξίας της εργασίας και την σταδιακή συσσώρευση ατομικού πλούτου. Ο οικονομικά ισχυρός είναι περισσότερο οικονομικά ελεύθερος.

Αυτά είναι γνωστά σε όλους τους πολιτικά ψύχραιμους παρατηρητές. Αυτό που πρέπει να τονιστεί όμως είναι η αδυναμία της πολιτικής κοινωνίας να επικοινωνήσει με ειλικρίνεια. Αφού ο κοινός στόχος όλων των εμπλεκομένων κομμάτων στο ελληνικό κοινοβούλιο είναι να ικανοποιήσουν την απαίτηση για ατομική ευτυχία των πολιτών και αφού η ελληνική κοινωνία αυτό θέλει γιατί δεν ανοίγουν ένα δημόσιο διάλογο γύρω από θέματα τεχνοκρατικής φύσεως περί πλουτισμού και των δυνατοτήτων καθολικής ευτυχίας;

Το καταραμένο ή σωτήριο μνημόνιο είναι ένα τέτοιο ζήτημα. Είναι η πρόταση μιας ομάδας τεχνοκρατών που προσπαθεί να συμβιβάσει δύο πλευρές, τους πιστωτές και τους οφειλέτες. Το πρόβλημα είναι η ανυπαρξία ενός διαλόγου χωρίς υποκρισία αλλά δυστυχώς όπως όλα τα πράγματα έτσι κι αυτό πιάνει την ελληνική κοινωνία απροετοίμαστη. Κι αντί για διάλογο προτάσεων εντοπισμένων στην ελληνική ιδιαιτερότητα έχουμε μια επανάληψη των επιχειρημάτων του περασμένου αλλά και του προπερασμένου αιώνα. Δείγμα κι αυτό μιας γενικότερης παρακμής ή στασιμότητας όχι μόνον στην Ελλάδα αλλά και γενικότερα στην Ευρώπη.

Τώρα πρέπει οι νεότεροι οικονομολόγοι, κοινωνιολόγοι και πολιτικοί να στοχαστούν την κοινωνία ως θεσμό και ως ύπαρξη πέρα από τα πεπαλαιωμένα κλισέ. Αν δεν υπάρχει δυνατότητα καινοτομίας θα υπάρξει ξεκαθάρισμα των εμποδίων και της πλάνης μας.